HP DPS-460 SUNUCU GÜÇ KAYNAĞI

 HP DPS-460 SERVER POWER SUPPLY

HP DPS-460 sunucu güç kaynağı, burada Anderson 
güç konnektörleri takıldıktan sonraki ilk halini görüyorsunuz

Doksanlı yıllarda eski bilgisayar güç kaynaklarından el telsizlerini çalıştırmak için ya da "laboratuvar güç kaynağı" elde etmek için epeyce kurcaladığımızı hatırlıyorum. Kendi adıma denemelerim hep hüsranla sonuçlanmıştı, kaç değişik güç kaynağı denediysem de o korkunç gürültüden asla kurtulamadım, özellikle de VHF ve UHF'de... Bir diğer sorun da bu kaynaklarda gerilim ve akım düzeylerinin kontrol edemiyor olmaktı. Çoğu telsiz cihazı en yüksek çıkış için 13.8V gerektirirken, kişisel bilgisayardan "geri kazandığımız" bu güç kaynakları en fazla 12V gerilim sağlayabiliyordu.

Sonradan bu sorunların üstesinden nasıl gelindiğini gördüm ama yine de uzun zaman RF gürültüsü yüzünden sadece bilgisayar güç kaynaklarından değil, genel olarak anahtarlamalı (switch mode - SMPS) tüm kaynaklardan uzak durdum. İyi bir güç kaynağının yalnızca klasik, transformatörlü bir kaynak olabileceğini düşünüyordum. 2000'lerin ortalarında önce uzaktan kumandalı model araç Internet forumlarında, sonra elektronik ve amatör telsizcilik forumlarında "sunucu güç kaynağı"  (server power supply) diye bir SMPS tipi görmeye başladım. Başka şeylerin yanı sıra HF'te 80m,  160m bantlarında bile girişime neden olmadıklarından söz ediliyordu.

Sonra kısmet oldu, Almanya'ya Friedrieschafen amatör radyo şenliğine gittim (o ziyarete ayrıca bir blog yazısı ayırmak gerekir). Orada bir satıcının akımına göre 8 ila15 Avro'ya -evet karpuz gibi- bu sunucu güç kaynaklarından sattığını gördüm. Konnektör bağlantı şemasını da veriyordu. Neyse 8 Avro'ya kıydım (!) ve 58 Amper'lik bir güç kaynağı ile Türkiye'ye döndüm. Tabii HF telsizler ile kullanarak bol bol deneme de yaptım ve gördüm ki gerçekten de gürültüsü yok. Üstelik de büyüklük  ve ağırlık olarak, aynı akımı sağlayabilecek bir transformatörlü telsizin dörtte biri kadar. Kısa devre koruması da cabası...

Bu deneyimden cesaret alıp Jetstream firmasının küçücük SMPS'lerinden birini sipariş ettim. Neredeyse el kadar güç kaynağı 25 Amper sürekli akım veriyordu ve kullandığım hiçbir bantta girişim yapmıyordu. K.Amerika'ya taşınınca da bu tip güç kaynaklarıyla devam ettim. Bir başka amatörün hediyesi olan arızalı bir MFJ SMPS'yi onardım (28 Amper) hatta bir iki de yararlı ekleme yaptım ve hala kullanıyorum. Kısacası, ikna olmuş bulunuyorum!

Gelelim bu yazıdaki güç kaynağının hikayesine. Geçenlerde yeni bir eve taşınıp da hobi masası ile telsiz istasyonunu ayırmak zorunda kalınca, ikinci bir güç kaynağı almak gereği doğdu... Gel gör ki,     amatör telsizcilik malzemesi olarak satılan 25-30 Amper'lık güç kaynakları 120-250 Kanada doları arası fiyatlarla satılıyor (salgından sonra iyice pahalılanmış). Haftada bir defa en fazla 2-3 saat kullanacağım bir gerece bu kadar parayı vermek istemedim. Doğal olarak aklıma, Almanya'dan aldığıma benzer bir sunucu güç kaynağı bulmak fikri geldi. Önce forumlara bir göz gezdirdim, üç önceliğim vardı:

• Çok kişi tarafından denenmiş, bilinen bir marka-model olmalıydı.
• Çıkış bağlantıları, çalıştırmak için hangi bacakların kısa devre edileceği gibi bilgiler bulunabilmeliydi.
• Mümkünse gerilimin 13.8 V'a nasıl çıkarılacağının bilgisi mevcut olmalıydı.

Bu şekilde Ebay'da arayarak, yine zaten daha önceden de bildiğim HP marka, DPS serisinden bir güç kaynağı seçtim: DPS-460. Bunlar gerçekten çok popüler (özellikle DPS-750). Yukarıda fotoğrafında görebileceğiniz gibi, bu en fazla 38 Amper akım verebilen fakat boyut olarak çok küçük (neredeyse bir elime sığıyor) bir SMPS. Posta ücreti dahil maliyeti 32 Kanada doları oldu. 

Güç kaynağı elime geçtikten sonra önce güç konnektöründeki 1.ve 4. uçları (devre yolları) bir tel lehimleyerek çalıştırdım. Bu iki ucu kısa devre etmeyince kaynak açılmıyor. Zaten sonradan bunların arasına minyatür bir anahtar lehimledim.

DPS-460'ı çalıştırmak için kısa devre edilecek uçlar. 
"Üstten ve karşıdan bakarken": Yukarıdaki birinci fotoğraftaki gibi

Ardından, gerilimi yükseltebilmek için Simon Wyss'ın web sayfasında ayrıntılı olarak anlattığı gibi devrede küçük bir değişiklik yaptım. Fotoğrafta göreceğiniz 9,9 kΩ'luk direnci, 10 kΩ olan bir dirençle değiştirince, hem yandaki ayar potansiyometresi ile çıkış gerilimini yükseltmek olanaklı (bu değişiklik yapılmazsa en fazla 12,8 V'a ayalanabiliyor).

Dış kasası açılmış halde DPS-460 

İlk anda söz konusu direnç 0402 SMD olduğu için biraz canım sıkıldı. "Öff şimdi 100'lük şerit mi alacağım yahu" vb. derken aklıma birkaç gün önce söktüğüm bir Bluetooth hoparlör geldi. Devre kartını paraçalar işime yarayabilir diye saklamıştım. Gerçekten de karta büyüteçle bakınca 10kΩ'luk SMD dirençler gördüm, hem de 0402 kılıfta! Şansıma bir tanesi tam 10,02 kΩ gibi bir değerdeydi. "İncitmeden" hem onu, hem de güç kaynağının plaketindeki direnci yerinden söktüm, sonra 10kΩ'luk olanı SMPS plaketine lehimledim. Gerilimi 13.5 V'a getirip bıraktım.

9,9 kΩ'luk direnç en sağdaki trimpotun sağındaki

Yalıtkan kaldırılmış olarak aynı yer

Neden 13.5V diye soracak olursanız: Simon'ın ifadesine göre bu güç kaynağı 14V'ta koruma düzenine geçip kendini kapatıyor. Dolayısıyla gerilimi 14V'a çok yakın bir seviyeye ayarlayınca, ani ve yüksek güç çekildiğinde koruma tetiklenebiliyor. O nedenle telsizin çıkış gücünde % 3,2 gibi önemsiz bir düşüş olmasını kabul ederek 13.5V kullanmayı tercih ettim. Takiben, büyük, tel sarımlı seramik direçlerden yapmış olduğum bir suni yük ile yüksek akım verip veremediğine ve ansızın güç çekilince kapanıp kapanmadığına baktım. Bir sorun yoktu, soğutma fanı da olması gerektiği gibi devreye girip çıkıyordu.

Gerilimi ayarladıktan sonra bu defa konnektördeki negatif ve pozitif uçlara Anderson güç konnektörleri lehimledim (bunlarda da her biri 0,5 mm'lik damarlardan oluşan birer kablo parçasına lehimli). SMPS'yi sağlıklı bir biçimde açıp kapatabilmek için 1. ve 4. uçlarındaki (bkz. yukarıdaki grafik) teli minik bir anahtarla değiştirdim. Son olarak da hem konnektöre kazara temas olmasın, hem de darbelere karşı korunsun diye pleksiglastan kabaca kestiğim ve epoksi ile birleştirdiğim bir yarım koruma kutusu yapıp taktım. Sonucu fotoğraflarda görebilirsiniz.

Pleksi koruma ile

Bu güç kaynağını şu ana kadar HF telsizim ile sorunsuz olarak kullandım. Bence fiyatına göre çok iyi bir malzeme. Daha fazla akım gerekirse de yine aynı seriden bir tane alacağımı düşünüyorum.